Dichter bij taal – Tips voor gedichten in de klas 

Smakelijk lezen!
Twee ogen om te eten
van dat lekkers op het blad!
Hele repen letters
naar binnen in één hap!
 
Smakelijk lezen!  
Twee ogen als twee monden,
veel woordjes in één keer!
Van letters krijg je honger,
van lezen nog veel meer.
 
(Frank Adam, uit Als de bomen straks gaan rijden. De Eenhoorn, 2011).

Poëzie verdient een vaste plek in de klas! Het is een speelse en creatieve manier om kinderen met taal in aanraking te brengen en hen te laten genieten van woorden, ritme en emoties. Toch vergeten we poëzie vaak als onderdeel van rijk taalonderwijs, terwijl het zoveel mogelijkheden biedt. In deze blog vertel ik waarom gedichten belangrijk zijn en hoe je ze op een inspirerende manier kunt inzetten in jouw klas.

Waarom poëzie?

Poëzie is meer dan rijmen en spelen met taal. Het biedt kinderen een kans om:

• Emoties te verkennen: Gedichten geven woorden aan gevoelens die moeilijk uit te leggen zijn. Of het nu gaat om verdriet, blijdschap of humor, kinderen herkennen zichzelf vaak in poëzie.
• Taalvaardigheid te vergroten: Door de rijke woordenschat, rijm en ritme leren kinderen spelenderwijs nieuwe woorden en klankstructuren. Dit versterkt hun lees- en schrijfvaardigheid.
• Creativiteit te stimuleren: Poëzie prikkelt de fantasie. Kinderen leren denken in beelden, ontdekken figuurlijke taal en spelen met de vorm van woorden en zinnen.
• Korte concentratiemomenten te benutten: Gedichten zijn vaak kort en daardoor ideaal voor kinderen die moeite hebben om hun aandacht lang vast te houden. 

Wat kun je doen met gedichten in de klas?

1. Poëzie als onderdeel van je les

Gebruik poëzie voor taalontwikkeling, bijvoorbeeld:

• Close Reading: Verken een gedicht in meerdere stappen. Bespreek eerst de betekenis, kijk daarna naar de structuur (rijm, herhaling) en ontdek tot slot de diepere lagen en emoties. Laat kinderen reflecteren op wat het gedicht hen laat voelen. 
• Rijm en ritme oefenen: Vooral jonge kinderen leren veel van rijm en ritme. Het versterkt hun klankbewustzijn, wat helpt bij leren lezen.

2. Creatieve activiteiten rondom gedichten

• Zelf gedichten schrijven: Laat kinderen experimenteren met eenvoudige dichtvormen zoals een ‘elfje’ of een acrostichon. Het gaat niet om perfectie, maar om plezier in het creëren.
• Gedichten voordragen: Organiseer een poëziepodium in de klas. Laat kinderen zelf gedichten kiezen, voordragen en spelen met klanken en intonatie.
• Beelden creëren: Laat kinderen een gedicht illustreren of uitbeelden met muziek, toneel of dans. Dit maakt poëzie een ervaring die verder gaat dan woorden.
• Andere vakken: Gedichten geven ook vaak nieuwe of andere perspectieven voor kinderen. Voer hierover filosofische gesprekken met de kinderen, koppel het aan bijvoorbeeld sociaal-emotionele ontwikkeling of aan burgerschap. 

3. Poëzie in de kleuterklas

Ook de jongste leerlingen kunnen van poëzie genieten. Denk aan rijmpjes, liedjes en korte gedichten. Herhaal ze en ondersteun ze met prenten, beweging of materialen om de taalbeleving compleet te maken. Maak van het voorlezen van gedichten een speelse activiteit: laat de kinderen raden welke woorden rijmen, ontdek samen welke klanken het vaakst voorkomen, of daag de kinderen uit om zelf rijmwoorden aan te vullen.
Gedichten zijn een fantastische manier om het plezier in taal tot leven te brengen. Zodra kinderen leren lezen en schrijven, verbinden ze taal vaak vooral met schoolse taken. Poëzie laat hen ontdekken dat taal veel meer is: een creatieve manier om jezelf te uiten, te spelen met woorden en grapjes te maken.

Tips om poëzie een plek te geven in jouw klas

• Maak een poëziehoek: Creëer een speciale plek in de klas waar kinderen gedichten kunnen lezen, beluisteren of schrijven. Hang bijvoorbeeld hun favoriete gedichten aan de muur. Er zijn ook fantastische gedichtenposters. 
• Kies toegankelijke gedichten: Dichters zoals Hans en Monique Hagen, Ted van Lieshout of Bette Westera hebben prachtige bundels die kinderen aanspreken.
• Integreer poëzie in het dagelijks leven: Lees bijvoorbeeld een gedicht voor bij de start of afsluiting van de dag, of gebruik poëzie om bijzondere momenten in het schooljaar te markeren.
• Maak een poëzieboek: Verzamel de gedichten in een bundel en geef die aan het eind van het jaar mee aan de kinderen. Bijvoorbeeld met een eigen tekening van de leerling bij elk gedicht.
• Betrek ouders: Stuur gedichten mee naar huis of organiseer een poëzieavond waarbij kinderen hun werk voordragen. Zo betrek je ook ouders bij de kracht van poëzie.
• Doe mee aan Raadgedicht | Raad het ontbrekende woord

Waarom wachten? Begin vandaag nog!

Poëzie biedt een wereld van mogelijkheden, niet alleen om taalvaardigheid te verbeteren, maar ook om kinderen plezier en vertrouwen in taal te geven. Of het nu gaat om een grappig gedicht om mee te lachen, een emotioneel gedicht om over na te denken of een kort rijmpje om het lezen te oefenen – poëzie is voor iedereen.

Dus haal die bundels van Edward van de Vendel, Joke van Leeuwen of Koos Meinderts uit de kast en laat je leerlingen ervaren hoe leuk, mooi en verrassend poëzie kan zijn!