Hoofdmetingen hebben altijd betrekking op een groep leerlingen op school of in een klas. Voor de hoofdmeetmomenten bestaan normscores. De ontwikkeling van een leerling is daarmee te plaatsen ten opzichte van de (leeftijds)groep.

Tussenmetingen zijn van toepassing op individuele leerlingen en kennen geen normscores. Dat maakt tussenmetingen niet bij voorbaat minder waardevol dan hoofdmetingen.

In geval van individuele ondersteuning kan de school het effect daarvan meten aan de hand van de voortgang bij de betreffende leerling, door het vergelijken van de tussenscore met de voorgaande hoofdscore.

Een tussenmeting kent veelal als doel om het effect van de geboden interventie vroegtijdig te meten en handelingsplannen bij te stellen.

Dat is wenselijk. Als de aanmelding niet aansluit op de periode van intensieve begeleiding, dan moet de school dit schriftelijk beargumenteren. De diagnosticus moet schriftelijk beargumenteren waarom zij/hij vindt dat deze casus niet ontvankelijk is of zou zijn.

Van belang is welke periode er zit tussen de beëindiging van de ondersteuning op niveau 3 en de aanmelding. Als dit een lange periode is, bijvoorbeeld meer dan een half jaar, dan is er vanuit de school een onderbouwing nodig. Als die periode korter is, is een onderbouwing ook nodig, maar dit is dan niet automatisch een bezwaar om de leerling toe te laten tot de diagnostiek.

De diagnosticus moet beargumenteren welk effect van die tussenperiode maakt dat zij/hij de casus niet ontvankelijk acht. Ook dient de diagnosticus aan te geven welke informatie er mist waardoor de diagnose niet gesteld kan worden.

Bij lage functioneringsniveaus lopen lezen en spellen voortdurend door elkaar en daarvoor is een geïntegreerde aanpak wenselijk. In dit geval volstaat 3 keer 20 minuten per week extra ondersteuning op niveau 3.

Het accent kan verschuiven, afhankelijk van waar de grootste problemen liggen en in welke fase van technisch lezen en spellen de leerling zit.

Een dyslexieverklaring is levenslang geldig.

Iedere onderwijsinstelling formuleert zelf een dyslexiebeleid. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen:

• de classificerende of onderkennende diagnose: de leerling heeft dyslexie
• de indicerende of handelingsgerichte diagnose: dit is de ondersteuning die deze leerling nodig heeft

Het beleid van een onderwijsinstelling kan zijn: de onderkennende diagnose geldt levenslang, de handelingsgerichte diagnose voor een kortere periode, bijvoorbeeld vijf jaar.

Compensatie- en dispensatiemaatregelen

Indien gewenst kan samen met de leerling bekeken worden aan welke compensatie- en dispensatiemaatregelen nog behoefte is en welke daarvan een vast te stellen gunstig effect hebben. Van belang is dat leerlingen die terecht een dyslexieverklaring hebben ook adequate ondersteuning van het onderwijs krijgen.

Een van de kenmerken van dyslexie is, dat een leerling moeite heeft met het decoderen van woorden. Deze woorddecodeervaardigheid staat los van de begaafdheid van de leerling. Er is daarom geen reden om bij hoogbegaafde leerlingen af te wijken van de geldende criteria.

Compenseren

Maar het kan bijvoorbeeld zijn dat bij een leestest (met score D-niveau) de woorddecodeervaardigheid van een leerling mooier lijkt dan die in werkelijkheid is. Dit komt omdat de leerling zijn tekort weet te compenseren. In dat geval is het noodzakelijk om dit compensatiemechanisme in een navolgbare redenering aannemelijk te maken.

Duidelijk moet worden beschreven waar de aanname op gebaseerd is, om welk mechanisme het gaat, hoe dat werkt en hoe het komt dat de leerling met een feitelijke vaardigheid op E-niveau toch een score op D-niveau heeft kunnen behalen.

Dit kan bijvoorbeeld door het lezen van pseudowoorden, het uitvoeren van basale fonologische taken (zoals spoonerisme) of het spellen van klankzuivere, maar complexe woorden met clusters van 3 of 4 medeklinkers. Daarmee is een feitelijk veel geringere decodeervaardigheid aan te tonen, dan de toetsuitslagen suggereren.

Comorbiditeit betekent dat er twee of meer aandoeningen of stoornissen bij één persoon tegelijkertijd voorkomen.

Dyslexie kan voorkomen in combinatie met andere ontwikkelingsproblemen zoals ADHD, ASS of angststoornissen. Als de dyslexie secundair is, moet eerst het primaire probleem (bijvoorbeeld ADHD) behandeld worden.

Als deze stoornis is behandeld tot het niveau waarop dit niet meer belemmerend werkt voor de dyslexiediagnostiek, dan kan het kind binnen de vergoede dyslexiezorg voor diagnostiek en/of behandeling in aanmerking komen. De intensieve periode op zorgniveau 3 is dan minimaal uitgevoerd in de 6 maanden waarin de stoornis wordt behandeld.

Zie hiervoor: Handreiking voor de invulling van ON 2 3 en 4_versie 3.0

Het toetsen op school betreft natuurlijk allereerst het volgen van de lees- en spellingontwikkeling van de leerling. De interpretatie van de toetsresultaten wordt gebruikt voor het bepalen van de verdere invulling van het onderwijsaanbod aan de leerling.

Hiervoor zijn verschillende soorten toetsen en leerlingvolgsystemen beschikbaar, waaruit scholen zelf een passende keuze kunnen maken.

Als de leerling bij het meten van de ontwikkeling op school echter grote uitval en blijvende achterstand bij lezen en/of spelling vertoont, dan kan er mogelijk sprake zijn van een vermoeden van dyslexie.

Om de ernst van de achterstand en de hardnekkigheid van de lees-/spellingproblemen goed in kaart te brengen – en daarmee het vermoeden van dyslexie te kunnen onderbouwen – moet naast de gebruikelijke schooltoetsen ook gebruik gemaakt worden van specifieke toetsen voor woordlezen of spelling.

Het gaat hierbij om genormeerde toetsen die het lezen of spellen op woordniveau meten, waarbij percentielscores worden opgeleverd. Deze percentielscores zijn nodig bij het vaststellen van het effect van de intensieve ondersteuning op school op ON2 en ON3, en bij een eventuele aanmelding voor aanvullende dyslexiezorg (ON4).

Lees meer informatie hierover op de website van Dyslexie Centraal.