Blog – Oefenen in geduld, lijdzaamheid en soberheid
Een aantal jaar geleden ondernam Leo Blokhuis, popjournalist, in de televisieserie ‘Achter de dijken’ een zoektocht naar het calvinisme in het huidige Nederland. Hij wilde ontdekken op welke manier het calvinisme nog steeds zichtbaar is in onze maatschappelijke praktijken: van onderhandelingen in Den Haag tot de manier waarop wij ons verplaatsen.
Nu zijn dé calvinistische waarden en normen niet onomstotelijk vast te stellen als ware het kleurpotloden in een doosje. Er worden echter in het spraakgebruik een verzameling eigenschappen mee in verband gebracht, die typisch Nederlands zouden zijn. Ik noem er een paar: hard werken, soberheid, zuinigheid, lijdzaamheid, ingetogenheid. Ik moest eraan denken bij het beluisteren van de persconferenties van Rutte. Het Nederlandse volk werd geprezen om de inspanningen die geleverd zijn in deze coronatijd. De zorg, het onderwijs en de overige vitale beroepen hebben een enorm arbeidsethos aan de dag gelegd om ‘onze’ mensen, ‘onze kinderen’ te ondersteunen en te helpen. Tegelijkertijd klonk er de oproep van Rutte om vol te houden en zich aan de regels en afspraken te houden. Dat zouden we kunnen, met 17 miljoen mensen. Een oproep dus om het lijden te dragen met elkaar en je verantwoordelijk te voelen voor de ander. Een heel praktische toepassing van ons maatschappelijk burgerschap. Niet opgelegd omdat het hoort bij de plichten van het Nederlands burgerschap, maar uit noodzaak geboren en met een ideaal voor ogen: de bestrijding van Covid-19.
Iets moois ontdekt?
Hoe zou het onze leerlingen zijn vergaan, vroegen velen zich af toen de scholen weer begonnen. Was het zwaar om thuis lessen te volgen? Was het een beproeving? Zijn sommige kinderen getraumatiseerd? Er verschenen vele sites met tips en handvatten om onze leerlingen deze periode te laten verwerken en te duiden. Mag ik daar een duit bij in het zakje doen? We moeten natuurlijk niet onderschatten dat er daadwerkelijk leerlingen zijn, voor wie de thuissituatie onveilig was. Leerlingen, die onzichtbaar zijn gebleven. Letterlijk onvindbaar soms. Leerlingen die met hun impulsen zo in de knoei kwamen bij de afwezigheid van gestructureerde gedragsinterventies op school, dat zij in stuurloosheid ronddobberden. Voor hen zou ik zeggen: wat een zegen dat de lock-down voorbij is. Maar zijn er daarnaast ook leerlingen die in de afgelopen tijd iets moois hebben ontdekt in die calvinistische waarden van geduld, lijdzaamheid, ingetogenheid, soberheid..? Nu de omstandigheden zich zo aandienden kon het niet anders dan te oefenen in geduld en het ‘lijden’ te ondergaan, omdat verzet geen zin heeft. Om de soberheid als tegenhanger van de overdaad te begroeten: geen uitjes, geen restaurants, geen koopdrift. Om ingetogen te zijn, in afwachting op betere tijden. We spreken niet zo vaak over deze waarden, maar met Leo Blokhuis zeg ik: je komt ze nog overal tegen in onze maatschappij. En juist in crisistijden komen ze zo van pas. Zeker, ons land is ook een land vol tegenstrijdigheden. Het is niet alles meer calvinisme wat de klok slaat in Nederland en dat is in zijn volheid misschien ook niet meer passend. De urgentie om je te voegen, het lijden te verdragen en soberheid te omarmen, botst dan met neoliberale waarden van ik-gerichtheid, vermeerdering van bezit en directe vervulling van allerlei wensen. Wat mij betreft spreken we de komende tijd met de leerlingen ook over die oude waarden. Waarden die niet direct geleid hebben tot genot, maar wel bijdragen aan het ontwikkelen van christelijk burgerschap!
Meer weten over karaktervorming in het basisonderwijs? Kijk dan op: https://centraalnederland.nl/kijk-op-karakter-karaktervorming-in-het-basisonderwijs/
